كنترل كنتراست در عكاسی دیجیتال

مقدمه

همانطور كه می دانید، محدوده دینامیكی، عبارت است از محدوده بین بیشترین و كمترین نور قابل ثبت در یك عكس توسط دوربین (تراشه تصویر یا فیلم و اسلاید) كه به واحد گامهای نوری استاندارد دوربین (EV) بیان می‌شود. محدوده دینامیكی چشم انسان بین 9 تا 11، دوربین فیلمی بین 7 تا 9 و دوربینهای دیجیتال معمولی و اسلاید بین 5 تا 7 می باشد. در شرایط نوری خاص كه تضاد بین روشنایی نواحی مختلف تصویر زیاد باشد، انتخاب تنظیمات نوردهی صحیح، باعث می شود تا بتوانیم از محدوده دینامیكی دوربین خود، بهترین استفاده را نموده و به ثبتی موفق دست یابیم.


محدوده دینامیكی و دوربین های دیجیتال

محدوده دینامیكی اكثر دوربینهای عادی و نیمه حرفه‌ای دیجیتال تنها حدود 5 گام است. منظور از گام روش سنجش مرسوم نور در دوربین‌های عكاسی است كه هر یك گام تفاوت به معنی دو برابر شدن شدت نور است. سنسور دوربین دیجیتال معمولا از نوع CCD یا CMOS هستند و هر چند CCD اندكی محدوده دینامیكی بالاتری دارد، ولی هر دو سنسور تقریبا محدوده دینامیكی معادل فیلم های اسلایدی نظیر Fuji Velvia یا Kodachrome دارند. در مقایسه، امولسیون‌های چاپ رنگی ممكن است تا 7 گام نوری محدوده دینامیكی قابل دسترس داشته باشند. فیلم‌های سیاه و سفید، نظیر T-Max, Tri-X یا HP-5، تا 10 گام نوری محدوده دینامیكی در اختیار ما می‌گذارند، و بنابر این قادر به ثبت گستره شدت نوری وسیعتری هستند.
بااین اوصاف، كاربران دوربین دیجیتال باید در مورد نورسنجی هوشمندتر و دقیق‌تر عمل كنند، چون محدوده نوری قابل استفاده بسیار كوچكتری برای كار در اختیار دارند. این مقاله سعی دارد روشهایی را نشان دهد كه بتوان به بهترین نتیجه ممكن در عكس دست یافت.
یكی از بهترین مشخصات دوربین های دیجیتال این است كه عكاس می‌تواند فورا نتیجه نورسنجی خود را مورد بررسی قرار دهد. بیشتر دوربین‌های دیجیتال، وقتی شرایط نوری خوب است، كنترل خودكار كنتراست را بخوبی انجام می‌دهند. ولی وقتی شرایط نوری همانند یك روز روشن با سایه روشن‌های تند، پیچیده و نامناسب باشد، معمولا عكس خوب با مداخله عكاس و تنظیمات دستی بدست می‌آید. مثلا در یك روز آفتابی، دوربین‌های دیجیتال می‌توانند عكسهای با كیفیتی بگیرند، بخصوص عكس‌های مرسومی كه افراد در پیش زمینه مقابل منظره ایستاده‌اند، ولی به شرطی كه عكاس برای روشن كردن سایه های تند روی صورت، از فیل فلاش استفاده نماید.
بطور كلی در شرایط نوری غیر معمول، مشكلات نورسنجی بروز می‌كند. در شرایط نوردهی بسیار تخت، نور با كنتراست شدید، عكاسی شب، و نظایر آن، نورسنجی خودكار دوربین دیجیتال ممكن است ناامید كننده باشد.
البته، عكاسان با تجربه روش‌های زیادی برای استفاده از تنظیمات دستی چهت بهبود نتایج اتوماتیك سراغ دارند. جبران نوری، فیل فلاش، كارت ها و صفحات منعكس كننده یا رفلكتور، و موقعیت‌دهی هوشمندانه از جمله این روشها هستند. بعضی اوقات، باید منتظر شرایط نوری بهتر صبر كنیم. عكاسان چیره‌دست معمولا لیستی ذهنی از عكس‌های بالقوه در شرایط آب و هوایی و فضاهای مختلف در نظر دارند كه ممكن است در شرایط نوری بسیار بد نیز، فرصت عكاسی خاصی برای آنها ایجاد نماید.
اطلاعات قابل دسترسی كه می تواند شما را در بهینه‌سازی نورسنجی راهنمایی نماید، به نوع دوربین دیجیتال شما بستگی دارد. خیلی از دوربین‌ها نواحی خارج از گاموت را به صورت نواحی چشمك زن در مانیتور دوربین نشان می‌دهند. معنی این اخطار این است كه نواحی چشمك‌زن فراتر از محدوده دینامیكی تراشه تصویر دوربین هستند. در بعضی دوربین‌های ساده ممكن است تنها عكس گرفته شده را نشان دهد و تشخیص این كه نورسنجی عكس گرفته شده دقیقا چگونه است كار مشكلی است كه باید خودتان انجام دهید. عملا این كار خیلی سخت است، بخصوص اگر بخواهید تصویر را در روز روشن آفتابی در مانیتور دوربین بررسی كنید.
یك ابزار عالی سنجشی كه در دوربین‌های متوسط به بالا و دوربین‌های SLR دیجیتال موجود است، نمایش هیستوگرام است كه ممكن است با چشمك زدن نواحی پر نور یا كم نور تصویر در نمایشگر نیز همراه شده باشد. روشهای استفاده هوشمندانه در محدوده دینامیكی قابل دسترس را می توان به سه دسته كلی تقسیم بندی كرد:
- روشهای نوردهی و فیلترها
- روشهای مربوط به زمان و موقعیت
- روشهای تنظیم دوربین و نورسنجی

استفاده از فیلترهای تراكم خنثی ND(Neutral Density) غیریكنواخت

اگر دوربین شما امكان اتصال فیلتر دارد ( روی دوربین SLR یا با استفاده از مبدل اتصال تجهیزات روی لنز دوربین‌های كامپكت)، فیلتر ND غیر یكنواخت كه معمولا نیم آن تیره و نیمه دیگر شیشه معمولی یا با تیرگی كمتر با میزان اختلاف متفاوت است، یك ابزار بسیار مفید برای مدیریت محدوده دینامیكی عكس شماست. این فیلتر بیشتر توسط عكاسان طبیعت و عكاسان صحنه‌ای استفاده می‌شود. معمولا از این فیلتر، برای تاریكتر كردن آسمان درخشان بالای افق بهره گرفته می‌شود. اجزاء واقع در پیش زمینه بواسطه بخش روشن فیلتر بدون تاثیر باقی می‌مانند. با این فیلتر می‌توانید بدون اینكه پیش زمینه عكس بیش از حد تاریك شود، سایه روشن‌های ابرها و رنگ غنی آسمان را همزمان در عكس خود داشته باشید و بواسطه تبدیل نرم و آرام تیرگی به روشنایی فیلتر، اثر این تغییر روشنایی نیز در عكس قابل شناسایی نیست. فیلترهای ND در شدت‌های مختلف و معمولا از یك تا 3 گام تغییر تیرگی عرضه می‌شوند. معمولا به تجربه دیده شده كه فیلتر +3 بیشتر مورد استفاده بوده است.

استفاده از فلاش سرخود دوربین برای افزایش نور

از فلاش دوربین خود برای نرمتر كردن نور‌های پركنتراست از طریق افزودن نور به نواحی سایه استفاده كنید. در واقع، این بهترین استفاده از فلاش است، در صورتی كه معمولا اگر فلاش به عنوان تنها منبع نوری استفاده شود نورهای شدیدی ایجاد می‌كند. اگر عكس نمای نزدیك یا ماكرو می‌گیرید و می‌خواهید از این نور پركننده استفاده كنید، ممكن است با افزایش بیش از نیاز نور مواجه شوید، در چنین مواقعی اگر دوربین شما چنین امكانی دارد، نور فلاش را به نصف یا یك سوم كاهش دهید. بسیاری از دوربین‌ها چنین تنظیمی دارند، ولی بیشتر مردم هرگز از این امكان استفاده نمی كنند.

استفاده از فلاش خارجی برای نوردهی پیچیده تر

از یك فلاش خارجی برای افزایش بیشتر و كنترل‌شده‌تر نور استفاده كنید كه با این كار با روشن‌تر شدن نواحی سایه، محدوده دینامیكی موجود در صحنه مورد عكاسی كمتر می شود. همچنین می‌توانید برای كنترل بهتر نور از دیفیوزر یا پخش ‌كننده نور بر روی فلاش و یا از بعضی انواع منعكس‌كننده‌های برخوردی استفاده كنید. معمولا استفاده از صفحه سفید بازتابدهنده نور یا استفاده از نور برخوردی فلاش به سقف، از روشهای مرسوم است. اگر دوربین شما امكان استفاه از فلش خارجی را ندارد، می‌توانید از فلاش های خارجی كه در هر موقعیت دلخواه نصب شده باشد، با استفاده از سیستم slave flash كه با نور فلاش دوربین، فلاش خارجی را فعال می‌كند، استفاده كنید.

تغییر نور موجود

اگر در فضای داخلی عكاسی می‌كنید، ممكن است بتوانید با خاموش یا روشن كردن چراغها و تنظیم نور ورودی از پنجره ها با پرده، نواحی روشن و تاریك شدید را كنترل كنید. به عنوان یك راه حل دیگر، برای كنترل شدت نور ورودی از پنجره ها، با قرار دادن یك صفحه نیمه شفاف می توان نور شدید ورودی آفتاب از پنجره را نرم‌تر كرد. برعكس، اگر نور خیلی تخت و بی‌حال است، چه در فضای داخلی یا خارجی، با استفاده از یك نور نقطه‌ای می‌توان نواحی روشن و سایه لازم را ایجاد كرد. این نور می‌تواند یك لامپ تنگستن یا لامپ‌های آفتابی قابل تنظیم باشند. اگر از لامپ تنگستن استفاده می‌كنید، تنظیمات تراز سفیدی دوربین را بررسی كنید تا مطمئن شوید كه عكش شما ته‌رنگ نارنجی پیدا نمی‌كند.

استفاده از منعكس‌كننده برای پخش‌كردن نور

از یك منعكس كننده نور كه خارج از كادر عكاسی قرار دارد برای بازتاباندن نور فلاش یا نور محیط به سایه‌های تاریك استفاده كنید. برای منعكس كننده می‌توانید از كارتهای كوچك برای كار ماكرو، كارت‌های متوسط برای عكاسی از اجسام بیجان و پرتره یا صفحات تاشوی بزرگ برای عكاسی گروهی استفاده كنید. معمولا این منعكس‌كننده‌ها سفید هستند، ولی می‌توانند برای داشتن نوری شدیدتر نقره‌ای یا برای ایجاد گرمی در رنگها طلایی هم باشند.
بعضی اوقات تغییر نوردهی برای عكستان امكان‌پذیر نیست و بنابر این نمی‌توانید از فیلتر استفاده كنید. در قسمت بعدی روش‌های مربوط به زمان‌بندی و موقعیت‌ عكسها برای کنترل کنتراست را مورد بررسی قرار خواهیم داد.


منبع: سایت فتوسیگ- ادورادو